પ્રખ્યાત રાજદ્વારી, અર્થશાસ્ત્રી અને રાજકારણી, આચાર્ય ચાણક્યએ તેમની નીતિઓ દ્વારા સમાજમાં રહેતા લોકોના જીવનમાં પરિવર્તન લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. ચાણક્ય એવા વ્યક્તિ હતા જેમણે પોતાની મુત્સદ્દીગીરીના કારણે ચંદ્રગુપ્તને સમ્રાટ તરીકેનો તાજ પહેરાવ્યો હતો.
આચાર્ય ચાણક્યએ અનેક ગ્રંથોની રચના કરી છે. ચાણક્ય નીતિ આ રચનાઓમાંની એક છે. આ પુસ્તકમાં વ્યક્તિને સામાજિક, વ્યવસાયિક, આર્થિક અને રાજદ્વારી નીતિઓનો યોગ્ય ઉપયોગ કરવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.
આચાર્ય ચાણક્યની નીતિશાસ્ત્ર ચાણક્ય નીતિમાં આવી ઘણી નીતિઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, જે વ્યક્તિને સુખી, સમૃદ્ધ અને સમૃદ્ધ બનાવી શકે છે. આમાંની એક નીતિમાં આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે જો કોઈ વ્યક્તિએ હંમેશા પૈસાની રક્ષા કરવી હોય તો તેનો ખર્ચ કરવો ખૂબ જ જરૂરી છે.
શ્લોક
उपार्जितानां वित्तानां त्याग एव हि रक्षणम्।
तडागोदरसंस्थानां परिदाह इदाम्मससाम्॥
આચાર્ય ચાણક્યના આ શ્લોકનો અર્થ એ છે કે તળાવના પાણીને સ્વચ્છ રાખવા માટે તેને વહેતું રાખવું જરૂરી છે. એવી જ રીતે કમાયેલા ધનનો યજ્ઞ કરતા રહેવું એ તેનું રક્ષણ કરવું છે.
આચાર્ય ચાણક્ય અનુસાર આજના સમયમાં દરેક વ્યક્તિ ખૂબ જ અમીર બનવા માંગે છે. તેની પાસે ક્યારેય પૈસાની કમી ન હોવી જોઈએ. પરંતુ જ્યારે તેની પાસે પૈસા આવે છે, ત્યારે તે તેને એવી રીતે રાખે છે કે તે તેને તેની લક્ઝરી પાછળ ખર્ચવાનું ભૂલી જાય છે.
વ્યક્તિ પૈસા કમાવવા માટે ઘણી મહેનત કરે છે, પરંતુ જ્યારે તે પોતાના પર ખર્ચ કરવાની, રોકાણ કરવાની અથવા દાન કરવાની વાત આવે છે, ત્યારે તે 10 વખત વિચારે છે કે તેની મહેનતની કમાણી ક્યારેય વ્યર્થ નહીં જાય. આવી સ્થિતિમાં આચાર્ય ચાણક્યએ તેમની એક નીતિમાં કહ્યું કે પૈસા એ મોબાઈલ છે, જેને તમે કોઈપણ કિંમતે રોકી શકતા નથી. જો તમે તમારા આરામમાં ખર્ચ ન કરો તો તે રોગો અથવા અન્ય સંસાધનોમાં ખર્ચ કરી શકાય છે.
પૈસા ક્યારેય પાછા ન રાખવા જોઈએ. તે એક યા બીજી રીતે ખર્ચ કરવો જોઈએ. જેમ તળાવમાં પાણી ભરાઈ જાય છે ત્યારે થોડા સમય પછી તેમાં શેવાળની સાથે ગંદકી પણ જમા થઈ જાય છે અને તેનો કોઈ ફાયદો થતો નથી. આ માટે જરૂરી છે કે પાણી વહેતું રહે. જ્યારે તળાવનું પાણી વહેતું રહેશે, તો તેમાં ગંદકી અટકશે નહીં. તેવી જ રીતે, પૈસાને ક્યારેય રોકવું જોઈએ નહીં, કારણ કે તમે પૈસા કમાઓ છો જેથી તમે તેને ખર્ચ કરી શકો.